Doktor Pembedahan Terkenal Dunia Islam

Susunan KHAIRUNISA SULAIMAN

Ibn Zuhr merupakan satu nama keluarga saintis Muslim yang terkenal di Andalusia sejak abad ke-10 sehingga awal abad ke-13. Antara individu yang paling terkenal dalam keluarga berkenaan adalah seorang pakar perubatan Abu Marwan Abd Malik Ibn abi Al-ala’ Zuhr. Abu Marwan Abdal Malik Ibn Zuhr juga dikenali sebagai Ibn Zuhr, Avenzoar, Abumeron atau Ibn zohr hidup pada sekitar tahun 1091 hingga 1161 merupakan saintis Arab Muslim yang terkenal dalam bidang perubatan, pembedahan, parasitologi serta guru di Andalusia. 

Dilahirkan di Seville dan belajar di Cordoba, beliau memulakan latihan perubatan di bawah kelolaan bapanya Abu’Ala Zuhr yang juga rakan Abu Jafar Ibn Harun dari Trujillo di Cordoba. Datuknya juga merupakan seorang doktor perubatan. Ibn Zuhr dilahirkan dalam lingkungan keluarga Bani Zuhr yang berasal daripada Muladi di mana lima generasinya merupakan pakar perubatan. Ia termasuk dua orang wanita yang berkhidmat dengan pemerintah Almohad, Abu yusuf Ya’qub Al Mansur. Ibn Zuhr juga merupakan guru Ibn rushd semasa beliau menulis Kitab Al-Taisir Fi Al-Mudawat Al-Tadbir. 

Beliau boleh dikatakan bapa kepada pembedahan eksperimen. Ini kerana Ibn Zuhr telah memperkenalkan kaedah eksperimen bagi pembedahan, memperkenalkan kaedah pembedahan bagi manusia dan autopsi, mencipta kaedah pembedahan bagi trakeotomi, menemui sebab penyakit scabies dan radangan serta menemui kewujudan parasit. Karya agung Ibn Zuhr adalah Al-Taisir di mana beliau memperkenalkan kaedah eksperimen pada surgeri menyebabkan beliau digelar bapa surgeri eksperimen. Beliau merupakan pakar perubatan pertama yang menggunakan haiwan sebagai ujian dalam pembedahan sebelum diaplikasikan kepada manusia. 

Ibn zuhr juga merupakan pakar perubatan pertama yang menjalankan pembedahan dan pembedahan mayat kepada manusia dan haiwan. Beliau menciptakan kaedah pembedahan trakeotomi, kerana Ibn Zuhr merupakan orang pertama yang memberikan penerangan yang betul dalam pembedahan berkenaan bagi pesakit yang lemas. Menggunakan kambing sebagai haiwan makmal, Ibn Zuhr berjaya meningkatkan teori pembedahannya. Selain itu Ibn Zuhr juga menjalankan pembedahan autopsi ke atas biri-biri semasa ujian klinikal bagi merawat penyakit paru-paru. Beliau juga menulis mengenai prophylaxis terhadap jangkitan saluran pundi kencing dan menerangkan kepentingan pengurusan pemakanandalam mengekalkan prophylaxis. Berjaya meningkatkan pembedahan sebagai satu bidang bebas dalam perubatan, 

Ibn Zuhr memperkenalkan kursus latihan yang dibuat khusus bagi bakal pakar bedah bagi membolehkan mereka diiktiraf sebagai pakar bedah sebelum dibenarkan membedah pesakit. Semasa eksperimen perubatan pada anatomi dan fisiologi, Ibn Zuhr merupakan ahli perubatan pertama yang mengetahui mengenai pembedahan manusia dan autopsi mayat. Beliau juga membuktikan penyakit kulit scabies disebabkan oleh parasit yang bertentangan dengan empat teori yang disokong oleh Hippocrates, Galen dan Avicenna. Pembuangan parasit daripada pesakit didapati tidak menyebabkan pendarahan. Ada yang mendakwa karyanya lebih hebat berbanding pakar perubatan yang terdahulu. 

Ibn Zuhr juga merupakan pakar perubatan pertama yang menolak teori hippocrates dan Galen malah beliau juga mengesahkan kehadiran darah dalam badan manusia. Selain itu, Ibn zuhr juga memberikan punca penyakit radangan telinga secara saintifik dan membincangkan mengenai penyebab stridor (sejenis penyakit berkaitan pernafasan). Bidang teknologi bius moden telah dibangunkan semasa era Islam oleh pakar bius Ibn Zuhr dan Abu Al-Qasim Al-Zahrawi. Mereka merupakan orang pertama menggunakan bius oral dan sedutan (inhalant) dan melakukan beratus-ratus pembedahan bius sedutan dengan menggunakan sepan yang direndam dengan narkotik dan diletakkan di muka. 

Ibn Zuhr juga telah memberikan penerangan yang tepat mengenai masalah neurologi termasuk meningitis, intracranial thrombophlebitis, mediastinal tumours, dan memberikan sumbangan besar kepada neurofarmakologi. Beliau juga merupakan saintis terawal yang telah menulis mengenai penyediaan ubat-ubatan (pharmacopoeia) yang kemudian menjadi buku tulisan Arab pertama yang dicetak menggunakan komponen boleh alih pada 1491. Ibn Zuhr serta beberapa pakar perubatan Islam seperti Al-Kindi, Ibn-Sahl, Abulcasis, Al-Biruni, Avicenna, Averroes, Ibn Al-Baitar, Ibn Al-Jazzar dan Ibn Al-Nafis membangunkan terapi ubatan dan perubatan bagi merawat simptom tertentu dan penyakit.